ၸွမ်ၸိုင်ႈဢမႄႊရိၵႃႊ ၿႃႊရၵ်ႊ ဢူဝ်ႊၿႃႊမႃႊတေမႃး ဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈဢမ်ႇႁိုင်ၼႆႉ ထုၵ်ႇလႆႈႁူပ်ႉထူပ်းပႃး တူဝ်တႅၼ်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း၊ ၵွပ်ႈပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်းမၢၼ်ႈ ပိူင်လူင်ပဵၼ်ၸႄႈမိူင်း/ၸၢဝ်းၶိူဝ်း။

ၸွမ်ၸိုင်ႈၿႃႊရၵ်ႊ ဢူဝ်ႊၿႃႊမႃႊ

ဝၼ်းထိ 19/11/12 တေထိုင်ၼႆႉ ၸွမ်ၸိုင်ႈၸိုင်ႈမိူင်းဢမႄႊရိၵႃႊ ၿႃႊရၵ်ႊ ဢူဝ်ႊၿႃႊမႃႊ (ၵေႃႉလႆႈႁပ်ႉလိူၵ်ႈတင်ႈၶိုၼ်းပဵၼ် ၸွမ်ၸိုင်ႈမႂ်ႇ ၸုပ်ႈ 2) တေမႃးဢႅဝ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈ။ ၸွမ်းၼင်ႇမၼ်းၸဝ်ႈလၢတ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉ မီးၽႅၼ်ၵၢၼ်ဢၢၼ်းႁူပ်ႉထူပ်းၸွမ် ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ တင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇ။ ၼႂ်းတိုဝ်ႉတၢင်းၼႆႉ ၶႂ်ႈတုၵ်းယွၼ်းႁႂ်ႈႁူပ်ႉထူပ်းပႃးတူဝ်တႅၼ်းၸႄႈမိူင်း/ ၸၢဝ်းၶိူဝ်း။

လွင်ႈတၢင်းတေမႃးႁူပ်ႉထူပ်းၸွမ်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇၼၼ်ႉ ထုၵ်ႇမႅၼ်ႈၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈယူႇ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈဢွၼ်တၢင်းတဵင်းၸဵင်ႇပဵၼ် ၾၢႆႇသိုၵ်း၊ လုၵ်ႉတီႈၾၢႆႇသိုၵ်းသေလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃး။ ပေႃးဝႃႈၾၢႆႇသိုၵ်းလႅၵ်ႈလၢႆႈမႃးသေ မီးၵၢၼ်ပူၵ်းပွင်မူၼ်ႉမႄးဝၢၼ်ႈမိူင်းၵေႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈယုၵ်ႉယွင်ႈပၼ်ႁႅင်းယူႇ။ မိူၼ်ၼင်ႇ တေႁူပ်ႉထူပ်းတင်း ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်းၸုၵျီႇၵေႃႈ ၵွပ်ႈမၼ်းၼၢင်းပဵၼ်ၽူႈ ၼမ်းၾၢႆႇၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊလႄႈ မႃးပၼ်ႁႅင်းၾၢႆႇ ၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊၸိူဝ်းၼႆႉၵေႃႈၸႂ်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ထုၵ်ႇလီမႃးႁူပ်ႉထူပ်း ပႃးတူဝ်တႅၼ်းၸႄႈမိူင်း၊ တူဝ်တႅၼ်း ၸၢဝ်းၶိူဝ်း။ ၵွပ်ႈဝႃႈပၼ်ႁႃငဝ်ႈႁၢၵ်ႈလူင် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပၼ်ႁႃသိုၵ်း၊ ပၼ်ႁႃ တီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊၵူၺ်း၊ မၼ်းပဵၼ်ပၼ်ႁႃၸႄႈမိူင်း တင်း တင်းၸၢဝ်းၶိူဝ်း။

တူဝ်ယၢင်ႇ တူၺ်းဢဝ်မိူဝ်ႈၵႃႈပူၼ်ႉမႃး တင်ႈတႄႇပီ 1948-1962 ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်မၢၼ်ႈပဵၼ်မိူင်း ၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ယွၼ်ႉၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈပၼ်ႁႃငဝ်ႈႁၢၵ်ႈမၼ်းလႄႈ လိုၼ်းသုတ်း ၾၢႆႇတပ်ႉသိုၵ်းယိုတ်းဢမ်းၼၢၸ်ႈသေ ဝၢၼ်ႈမိူင်းဢၼ်ပဵၼ်ၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊယူႇၵေႃႈ လုၵွႆ၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ဢမ်ႇၶႂ်ႈပၼ်သုၼ်ႇလႆႈၸႄႈမိူင်း သုၼ်ႇလႆႈၸၢဝ်းၶိူဝ်း။ ယွၼ်ႉၼၼ် ဢူဝ်ႊၿႃႊမႃႊ မႃးမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ ထုၵ်ႇလႆႈ ႁူပ်ႉထူပ်းပႃး တူဝ်တႅၼ်းၸႄႈမိူင်း/ၸၢဝ်းၶိူဝ်း။

လွင်ႈႁူပ်ႉထူပ်းတူဝ်တႅၼ်းၸႄႈမိူင်း/ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၼႆႉ ဢမ်ႇလိူဝ်သေၸွမ်ၸိုင်ႈ ၵျွတ်ႊၵျ်ၿုသ်ႊၶျ် ၵေႃႉပဵၼ်ၸွမ်ၸိုင်ႈဢွၼ်တၢင်း ၸဝ်ႈႁဝ်း ယင်းႁပ်ႉထူပ်းၼၢင်းၸၢမ်တွင်း ပဵၼ် 2 ပွၵ်ႈ (2005, 2008) ။ ဢူဝ်ႊၿႃႊမႃႊ မႃးမိူင်းမၢၼ်ႈၵမ်းၼႆႉ ၶႂ်ႈႁူပ်ႉၽႂ်ၵေႃႈ လႆႈ၊ ၶႂ်ႈႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်းမေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းလီလီၵေႃႈလႆႈ၊ ၶႂ်ႈႁူပ်ႉထူပ်းၵူၼ်း ဢမ်ႇမေႃလၢတ်ႈၵႂၢမ်းသင်ၵေႃႈလႆႈ၊ ၶႂ်ႈႁႂ်ႈႁူပ်ႉထူပ်း တူဝ်တႅၼ်းၸႄႈမိူင်း/ၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ် ၸူဝ်ႈၵႅပ်ႉဢွၼ်ႇ ၵမ်းၼိုင်ႈၵူၺ်းၵေႃႈလႆႈ၊ ဢမ်ႇသင်ၵေႃႈတိုၼ်းၼႄငိူၼ်ႈသႅတ်ႇမၼ်းဝႃႈ ပၼ်ႁႃမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉႁဝ်းႁူႉဢိူဝ်ႈ၊ မၼ်းထုၵ်ႇလႆႈမူၼ်ႉမႄး ဢၼ်ၼႆႉဢိူဝ်ႈ၊ လွင်ႈၼႆႉ မၼ်းပဵၼ်ၵၢၼ်သူင်ႇၶေႃႈၵႂၢမ်းဢၼ် ၼိုင်ႈ။

မိူၼ်ၼင်ႇ ၸိုင်ႈမိူင်းဢမေႊရိၵႃႊ ယင်းဢမ်ႇၸႂ်ႈမီးလၢႆၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းလူးၵွၼ်ႇ၊ ပေႃးဝႃႈၽိုၼ်ႉဝၢႆႇ ဢိင်းၵလဵတ်ႈယဝ်ႉၵေႃႈ 13 မိူင်းၸိူဝ်းၼႆႉ ၵွမ်ႉၵႃႈဢဝ်ၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊၽွင်းငမ်းဝႆႉၵူၺ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် ၸင်ႇလႆႈမႃးၸႂ်ႉတိုဝ်းလွၵ်းပိူင်ၾႄႊ ၻရိူဝ်ႊလ်ၸွမ်း။ လွၵ်းပိူင်ၾႄႊၻရိူဝ်ႊလ်ၼႆႉ ပဵၼ်သူၸဝ်ႈတႄႇႁဵတ်းမႃးဢွၼ်တၢင်း၊ ထိုင်တီႈလႆႈယိုၼ်းယၢဝ်းမႃးၶၢဝ်း တၢင်း 200 ပီပၢႆ၊ ပေႃးသူၸဝ်ႈဢမ်ႇႁဵတ်းမႃး လၢႆးၾႄႊၻရိူဝ်ႊလ် ၸွင်ႇဝၢၼ်ႈမိူင်းသူၸဝ်ႈတေယိုၼ်းယၢဝ်းမႃးမွၵ်ႈၼႆႉႁိုဝ်။ လွင်ႈၼႆႉတၵ်းလႆႈဢဝ်ပဵၼ်ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇ ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်မၢၼ်ႈၶဝ်။

ယွၼ်ႉၼႆ တုၵ်းယွၼ်းဝႃႈ ပေႃးၸဝ်ႈႁဝ်းမႃးဢႅဝ်ႇယဵမ်ႈမိူင်းမၢၼ်ႈၸိုင် မိူၼ်ၼင်ႇၸွမ်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇၶဝ်၊ ၼၢင်းဢွင်ႇသၢၼ်း ၸုၵျီႇၶဝ်ၸိူဝ်းၼႆႉ လီႁူပ်ႉထူပ်းယူႇ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ ထုၵ်ႇလႆႈႁူပ်ႉပႃး ၽူႈတႅၼ်းၾၢႆႇၸၢဝ်းၶိူဝ်းၶဝ်ၵူႈၵေႃႉၵေႃႉ။