ပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေ ပဵၼ်မႃးၸိုင်ႈမိူင်းၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊလႆႈ။ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ ၵႄႈလိတ်ႈၾၢႆႇလဵဝ်ဢမ်ႇယဝ်ႉ၊ တၵ်းလႆႈပႃးၵူၼ်းမိူင်း လႄႈၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇ။

ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈ RCSS/SSA

ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်း ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွင်ႊသီႊဢဝ်ၶိုၼ်းၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) လၢတ်ႈဝႃႈ- ပၢင်ၵုမ်ၵူႈၸၢဝ်းၶိူဝ်းဢၼ်တေၸတ်းၶိုၼ်ႈ တီႈတႃႈၵုင်ႈတၢင်းၼႃႈၼႆႉ ၾၢႆႇၼိုင်ႈၵူၼ်း RCSS/SSA ၵေႃႈ မီးဝႆႉယူႇတီႈတႃႈၵုင်ႈယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ ႁၼ်ဝႃႈပဵၼ် ပၢင်ၵုမ်လမ်ႇလွင်ႈ၊ ၵွပ်ႈဝႃႈ ပၼ်ႁႃၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ ပေႃးၸူးဢဝ်လူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တဵင်းၸဵင်ႇၵႄႈလိတ်ႈ ၵူၺ်းဢမ်ႇလႆႈ၊ ထုၵ်ႇလႆႈ ပႃးၵူၼ်းမိူင်းတင်းသဵင်ႈ ႁူမ်ႈၵၼ်ၵႄႈလိတ်ႈၸင်ႇလႆႈ၊ ႁၼ်ဝႃႈ ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၽၵ်းတူ ပိူဝ်ႈတႃႇၵႂႃႇၸူးတီႈလွင်ႈငမ်းယဵၼ်- ဝႃႈၼႆ။

မၼ်းၸဝ်ႈသိုပ်ႇလၢတ်ႈၼႄဝႃႈ- ပၢင်ၵုမ်ၼႆႉတေတၢင်ႇလၢတ်ႈၵႂႃႇ 3 လွင်ႈ။ မိူင်းႁူမ်ႈတုမ်ၼႆႉ 1.ၶႂ်ႈႁႂ်ႈပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ (ၾႄႊၻရိူဝ်ႊလ်)၊ 2.ႁႂ်ႈပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်းၽွင်းငမ်းၸွမ်းလွၵ်းပိူင် ၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊ၊ 3.ႁႂ်ႈၵူၼ်းမိူင်းမီးသုၼ်ႇ လႆႈၼႂ်းၵၢၼ်မူၼ်ႉမႄးၵႄႈလိတ်ႈပိူင်ငဝ်ႈပိုင်းမိူင်း။ ၸိုင်ႈမိူင်းၼႆႉ ပေႃးပဵၼ်ၸိုင်ႈမိူင်း ႁူမ်ႈတုမ်ၸိုၼ်ႈၸၢင်ႇ (ၾႄႊၻရိူဝ်ႊလ်) ၵွၼ်ႇ ၸင်ႇတေပဵၼ်မႃးၻီႊမွၵ်းၶရေႊသီႊလႆႈ။

ပိုၼ်ႉထၢၼ်ၵၢၼ်မိူင်းၼႆႉ တူၺ်းၶၢမ်ႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်ဢမ်ႇလႆႈ၊ ပၼ်ႁႃဢၼ်ၵိူတ်ႇၶိုၼ်ႈယူႇၼႂ်းၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ်
ပတ်းပိုၼ်ႉၼႆႉ မၼ်းတႄႇမႃးတီႈလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်။ မိူၼ်ၼင်ႇၶၢင်ၶဝ်ဝႃႈ ႁဝ်းဢမ်ႇၸၢင်ႈ ဢုပ်ႇလွင်ႈၵိုတ်းယိုဝ်းယဝ်ႉ၊ သိုၵ်းၼႆႉႁဝ်းၵိုတ်းယဝ်ႉလူး၊ ႁဝ်းတၵ်းလႆႈဢုပ်ႇၵၢၼ်မိူင်းၵူၺ်း၊ ပေႃးဢုပ်ႇ ၵၢၼ်မိူင်းၵေႃႈ ထုၵ်ႇလီဢုပ်ႇလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင်၊ ပေႃးမၢၼ်ႈႁဵတ်းၸွမ်းလိၵ်ႈႁူမ်ႈမၢႆပၢင်လူင် ႁဝ်းဢမ်ႇယိပ်းၵွင်ႈၵေႃႈ ၸၢင်ႈပဵၼ်လႆႈ။ ၶေႃႈၵႂၢမ်းၵၢၼ်မိူင်းဢၼ်ၶၢင်ၶဝ်လၢတ်ႈ ၼႆႉ လီဝူၼ်ႉၸွမ်းတႄႉတႄႉယူႇ- ဝႃႈၼႆ။

ဢိင်ၼိူဝ်ဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်တင်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇမႃး ၶၢဝ်းတၢင်းၶွပ်ႈၶူပ်ႇသေ ယူႇတီႈၸုမ်းၶၢဝ်ႇ ၽူႈတွႆႇႁွၵ်ႈ တွင်ႈထၢမ်မီးလွင်ႈၶိုပ်ႈၼႃႈၶိုၼ်ႈသင်ႉၸိူင်ႉႁိုဝ်ၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈယွတ်ႈသိုၵ်းတွပ်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ- 1.ႁဝ်းၵိုတ်းယိုဝ်း ၵၼ်မႃး ၶၢဝ်းတၢင်းပီပၢႆယဝ်ႉ ဢၼ်ႁဵတ်းလႆႈၵၢၼ်ထူပ်းမိုဝ်းဢွၵ်ႇၼမ်ႉ ဢွၵ်ႇတူဝ်ဢမ်ႇမီးသင်၊ တိုၵ်ႉမီးၵၢၼ်တိုၵ်းယိုဝ်း ၵၼ်ယူႇ၊ ယိုဝ်းၵၼ်ပွၵ်ႈလႂ်ၵေႃႈ သိုၵ်းမၢၼ်ႈပဵၼ်ၾၢႆႇတႄႇ ၾၢႆႇႁဝ်းၶႄ တူဝ်လွၼ်ႉလွၼ်ႉ၊ ဝၢႆးဢဝ်လွင်ႈငမ်းယဵၼ်တူၵ်းလူင်း ၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်မႃးၼႆႉ လႆႈယိုဝ်းၵၼ်မႃး 32 ပွၵ်ႈယဝ်ႉ။ 2.ၵူၼ်းမိူင်း ဢၼ်ပဵၼ်လုၵ်ႈမေး/ၼႃႈႁိူၼ်းၵူၼ်းသိုၵ်းႁဝ်း တႃႇ 1,000 ၼႃႈႁိူၼ်း ဢၼ်ႁဝ်းႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ ပိူဝ်ႈတႃႇၶၢႆႉၵႂႃႇတၢင်းမိူင်းတေႃႉ-မိူင်းထႃးၵေႃႈ ယႃႇဝႃႈတေတမ်းဝၢင်းပၼ်လႆႈတီႈ ယူႇၶဝ်၊ တင်ႈတႄႇမီးၵၢၼ် တူၵ်းလူင်းၵၼ်မိူဝ်ႈၼႂ်းလိူၼ်ၵျႅၼ်ႊၼိဝ်ႊရီႊ 2012)မႃးတေႃႇထိုင်မိူဝ်ႈလဵဝ် ၵူၼ်း 60 ၵေႃႉ ၸိူဝ်းသူင်ႇၵႂႃႇ ပိူဝ်ႈတႃႇႁၢင်ႈႁႅၼ်းလွင်ႈတမ်းဝၢင်းတီႈယူႇသဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈမၢၼ်ႈယင်းပႆႇပၼ်ၵႂႃႇလႂ်၊ 3.ၵဵဝ်ႇၵပ်း လွင်ႈယႃႈမဝ်းၵမ်ၵေႃႈ ႁဝ်းလႆႈဢုပ်ႇၵၼ်တီႈတႃႈၶီႈလဵၵ်းၵေႃႈ ယင်းပႆႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်လႆႈ။ ၵွပ်ႈၼႆ ယင်းပႆႇ ၶိုပ်ႈၼႃႈသင်- ၼႆယဝ်ႉ။

ၾၢႆႇၼိုင်ႈတၢင်းၼိုင်ႈ ၼႂ်းလိူၼ်ၼူဝ်ႊဝႅမ်ႊၿိူဝ်ႊ (2012)ၼႆႉ တေမီးပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (ပွၵ်ႈၵမ်း 3) ဝူင်ႈၵၢင် RCSS တင်း လူင်ပွင်ၸိုင်ႈတဵင်းၸဵင်ႇ။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈၸိူဝ်းတေၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ၼႆႉ ၾၢႆႇတႆး (RCSS/SSA) ပဵၼ်ၶွမ်ႊမတီႊဢုပ်ႇဢူဝ်း လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸၼ်ႉၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် RCSS (ၸူဝ်ႈၶၢဝ်း) ဢၼ်ၵႅမ်ၸွမ်ႁၢၼ်ပွင်ၶိူဝ်းဢွၼ် ႁူဝ်ၼမ်းၼႃႈ တေၵႂႃႇၶဝ်ႈႁူမ်ႈ။ ၾၢႆႇမၢၼ်ႈ ၸုမ်းလူင်ပွင်ၸိုင်ႈ တဵင်းၸဵင်ႇ [ၵႅမ်ႁူဝ်ပဝ်ႈၶွမ်ႊမတီႊၶိုင်ပွင်လွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸိုင်ႈမိူင်းႁူမ်ႈတုမ် (UPWC)] ဢူးဢွင်ႇမိၼ်း ၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ႁၢၼ်ႉတေႃႇမိူဝ်ႈလဵဝ် ယင်းပႆႇလႆႈတတ်းမၵ်းဝၼ်း လႄႈဢွင်ႈတီႈ- ဝႃႈၼႆ။

ၾၢႆႇ RCSS/SSA တေတၢင်ႇလၢတ်ႈမီးပိူင်လူင် 4 လွင်ႈ – 1.ၵဵဝ်ႇၵပ်းလွင်ႈႁူမ်ႇလူမ်ႈ ၸုမ်းလူလွမ်ပၵ်းတႃ လွင်ႈငမ်းယဵၼ်။ 2.လွင်ႈ RCSS တေလူင်းသူၼ်းတုမ်ၵူၼ်းမိူင်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းၶၵ်ႉၵၢၼ်လွင်ႈ ငမ်းယဵၼ်။ 3.လွင်ႈၵိုတ်းယိုဝ်းၵၼ်မႃးႁႂ်ႈဢွၵ်ႇၼမ်ႉ ဢွၵ်ႇတူဝ်။ 4.ၵၢၼ်သၢင်ႈလွင်ႈယုမ်ႇယမ်ၵၼ်ၸိူဝ်းၼႆႉ။